Gotartowice

---

Nazwa

W Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis, dokumentach z lat 1295-1305, znajduje się wzmianka o miejscowości w zlatynizowanej formie jako Gothartovitz. Zapis ten odnosi się do fragmentu Gothartovitz decima solvitur more polonico, wskazującego, że była to osada położona w okolicach Rybnika, Żor oraz Wodzisławia.

W tym okresie miejscowość funkcjonowała jako odrębna wieś, która została założona na zasadach polskiego prawa iure polonico. Osada ta zobowiązana była do płacenia dziesięciny biskupstwu wrocławskiemu, a później została wchłonięta przez miasto w trakcie procesów urbanizacyjnych, przekształcając się w dzielnicę Rybnik.

W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska, opublikowanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie, wieś występuje pod polską nazwą Gottartowice oraz niemiecką Gottartowitz.

Historia

Historia Gotartowic jest w pełni związana z dziejami Śląska oraz księstwa raciborskiego i tzw. „państwa rybnickiego”. Osada ta, pierwotnie mająca charakter rolniczy, jest świadectwem bogatej przeszłości tego regionu. Herb miejscowości, na którym widnieje zboże stojące na tle skrzyżowanych cepów, dowodzi jej rolniczego charakteru. Nazwa Gotartowice pochodzi najprawdopodobniej od imienia Gothard, który był rycerzem opisanym w dokumentach księcia Przemysława w latach 1290-1293, a w 1291 roku pełnił on funkcję chorążego księcia, co może sugerować jego związek z założeniem osady.

Na przestrzeni wieków, Gotartowice zmieniały swoich właścicieli. W dniu 1 września 1473 roku, Wacław, książę na Opawie i Raciborzu, zaświadczył, że Jan Striekowski oddał mieszkańcom Żor łaźnię, z której korzystał już od 1448 roku. Wśród świadków tej umowy był rycerz Jakub z Gotartowic. Do 1540 roku wieś należała do kanclerza księstwa raciborskiego Zygmunta Wyskota, natomiast później przeszła w ręce wdowy po nim, Wacława Hnedecza. Nawiasem mówiąc, w żorskim dokumencie z 1565 roku wciąż pojawiała się informacja o Zygmuncie na Gotartowicach.

W 1652 roku Gotartowice stały się częścią „państwa rybnickiego”, gdy Bernard Oppersdorff nabył je za 60.300 złotych i 40.000 zł w gotówce. Po jego sprzedaży, wieś przeszła w ręce hrabiny Węgierskiej oraz jej syna Karola Gabriela, a następnie powróciła do hr. Oppersdorff’a, który skupił okoliczne wioski, takie jak Kłokocin i Rowień.

W latach 1700-1719 Gotartowice były własnością Rudolfa Gaschina, a później Karola Węgierskiego. W 1788 roku, król pruski Fryderyk Wilhelm II nabył „państwo rybnickie”, w skład którego wchodziły również Gotartowice, wydając na to kwotę 400.000 talarów i 500 dukatów.

W połowie XIX wieku mieszkańcy wsi utrzymywali się głównie z rolnictwa oraz pracy w lasach państwowych i lokalnej hucie. Warto zauważyć, że pierwsze murowane budynki powstały tutaj dopiero w 1887 roku, kiedy miejscowy karczmarz Wojciech Kaczmarczyk wybudował solidny dom. Mimo to, w miejscowości przeważały drewniane chaty.

W 1792 roku, nad rzeką Rudą, powstały fryszerki, które po roku trafiły w ręce państwa pruskiego. Ich organizację wspierał radca hutniczy Ephraim Ludwig Gottfried Abt. Nowe budowle, w tym mosty i urządzenia hutnicze, zostały sfinansowane z kwoty 5.000 talarów. Już w 1824 roku uruchomiono dodatkowe zakłady w Gotartowicach, w tym fryszerki i młotownie.

Jednakże w nocy z 25 na 26 sierpnia 1826 roku straszna burza przyniosła zniszczenie hut, ale odbudowa nastąpiła jeszcze w tym samym roku.

W latach 1859-1861 produkcja żelaza sztabowego w Gotartowicach znacznie wzrosła, co przyczyniło się do rozwoju miejscowości oraz wzrostu liczby mieszkańców. W 1864 roku zakłady hutnicze w Rybnickiem przeszły w ręce Izydora Mamrotha, a w 1872 roku zostały nabyte przez „Górnośląskie Towarzystwo Akcyjne Walcowni Żelaza”. Wkrótce zostały one przejęte przez firmę Lachman.

Gotartowice nigdy nie zatraciły swojego polskiego charakteru. Wszyscy mieszkańcy brali aktywny udział w wydarzeniach narodowo-społecznych, co potwierdzają dane statystyczne i wynik plebiscytu przeprowadzonego 20 marca 1921 roku. Większość mieszkańców opowiedziała się za Polską, co uwydatniło ich silne przywiązanie do polskiego patriotyzmu. Na 535 głosów, 488 dotyczyło „Polska – Polen”, co stanowi 91,2% całości.

---

Oceń: Gotartowice

---