Anna Janko

---

Życiorys

Anna Janko jest córką utalentowanych poetów, Teresy Ferenc oraz Zbigniewa Jankowskiego. Ukończyła studia z zakresu polonistyki na Uniwersytecie Gdańskim, gdzie jej praca magisterska była pod opieką prof. Marii Janion. Jej debiut literacki miał miejsce w 1975 roku, kiedy to opublikowała swoje wiersze w „Życiu Literackim”.

W 1977 roku, zaledwie w wieku 19 lat, wydała swój pierwszy tomik poetycki, co było znaczącym osiągnięciem w jej wczesnej karierze. W drugiej części lat 70. była powiązana z formacją poetycką znaną jako Nowa Prywatność, która miała istotny wpływ na rozwój polskiej poezji.

W latach 1997-2002, pracując w Wydawnictwie Prószyński i S-ka, Janko miała okazję tworzyć i redagować autorską serię zatytułowaną To jest poezja. W ramach tej serii ukazało się aż 20 tomów wierszy autorstwa wybitnych poetów z Polski oraz Europy. Dodatkowo, współpracowała z wrocławskim miesięcznikiem „Odra” oraz z II programem Polskiego Radia i czasopismem „Pani”. Od 2007 roku kontynuuje swoją współpracę z „Zwierciadłem”.

Jej twórczość została doceniona nie tylko w Polsce, ale także za granicą. Utwory Anny Janko publikowane były m.in. w Niemczech, Francji, USA, Czechach, na Węgrzech, w Chorwacji oraz Serbii. Krytyk literacki, Artur Sandauer, postawił ją w jednym rzędzie z najwybitniejszymi mówiąc o niej: „Rimbaud w spódnicy”.

Warto dodać, że Anna Janko jest członkinią PEN-clubu oraz Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Na co dzień mieszka niedaleko Warszawy, gdzie nadal tworzy i działa w środowisku literackim.

Twórczość

Poezja

Twórczość Anny Janko obejmuje różnorodne zbiory poezji, które zdobyły uznanie w polskim świecie literackim. Oto niektóre z ważniejszych tytułów:

• List do królika doświadczalnego, 1977,
• Wykluwa się staruszka, 1979,
• Diabłu świeca, 1980,
• Koronki na rany, 1989,
• Zabici czasem długo stoją, 1995,
• Świetlisty cudzoziemiec, 2000,
• Du bist Der, niemieckojęzyczny wybór wierszy, Berlin 2000,
• Wiersze z cieniem, 2010,
• Miłość, śmierć i inne wzory, autorski wybór wierszy, 2016.

Proza

W dziedzinie prozy, autorka również pozostawiła ślad, zyskując uznanie dzięki swoim książkom. Lista jej najważniejszych dzieł obejmuje:

• Dziewczyna z zapałkami, Nowy Świat 2007, 2009, 2010, 2012 (Wydawnictwo Literackie),
• Maciupek i Maleńtas. Niezwykłe przygody w Brzuchu Mamy, Nasza Księgarnia 2012,
• Pasja według św. Hanki, Wydawnictwo Literackie 2012,
• Boscy i nieznośni. Niezwykłe biografie, Wydawnictwo Zwierciadło, 2012,
• Mała zagłada, Wydawnictwo Literackie, 2015,
• Przeglądarka. Felietony poufałe, 2016,
• Oleś i Pani Róża, Wydawnictwo Literackie, 2018.

Dramat

W kręgu dramatu jej twórczość również była zauważana. Oto wybrane tytuły:

• Rzeź lalek, 1981, Teatr Współczesny w Szczecinie, reż. Andrzej Chrzanowski,
• Śmierć to dobry początek, słuchowisko radiowe, 2 program Polskiego Radia, 2005, reż. Henryk Rozen.

Nagrody

Anna Janko, jako niezwykle utalentowana poetka i pisarka, zdobyła liczne nagrody oraz nominacje, które potwierdzają jej wartość w polskiej literaturze.

• Nagroda Młodych im. Włodzimierza Pietrzaka za twórczość poetycką, 1980,
• Nagroda Gdańska Książka Roku za tom Diabłu świeca, 1981,
• Nagroda Związku Pisarzy Niezależnych w Dreźnie za twórczość poetycką, 1993,
• Nominacja do Nagrody Literackiej Nike za tom Świetlisty cudzoziemiec, 2001,
• Nagroda Książka Wiosny 2007 Poznańskiego Przeglądu Nowości Wydawniczych za powieść Dziewczyna z zapałkami,
• Nagroda Warszawskiej Premiery Literackiej za powieść Dziewczyna z zapałkami, Książka Czerwca 2007,
• Nominacja do Nagrody Literackiej Srebrny Kałamarz im. Hermenegildy Kociubińskiej, 2008,
• Nominacja do Nagrody Mediów Cogito za powieść Dziewczyna z zapałkami, 2008,
• Nominacja do Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus za powieść Dziewczyna z zapałkami, 2008,
• Nagroda Literacka im. Władysława Reymonta za powieść Dziewczyna z zapałkami, 2008,
• Nagroda Książka Lata 2012 Poznańskiego Przeglądu Nowości Wydawniczych za Pasję według św. Hanki,
• Nominacja do Nagrody Literackiej dla Autorki Gryfia 2013 za Pasję według św. Hanki (finalistka),
• Nominacja do Literackiej Nagrody Nike 2013 za powieść Pasja według św. Hanki,
• Wyróżnienie w Ogólnopolskim Konkursie im. Kornela Makuszyńskiego za książkę dla dzieci Maciupek i Maleńtas. Niezwykłe przygody w brzuchu Mamy, 2013,
• Nominacja do Nagrody Literackiej i Historycznej Identitas za książkę Mała zagłada, 2015,
• Nominacja w III edycji Nagrody Newsweeka im. Teresy Torańskiej (2015) w kategorii „Najlepsza książka” za Mała zagłada,
• Nagroda miesięcznika „Nowe książki” za rok 2015 za Mała zagłada,
• Nagroda Literacka m.st. Warszawy 2016 w kategorii proza za książkę Mała zagłada,
• Nagroda Literacka dla Autorki „Gryfia” 2016 za książkę Mała zagłada,
• Finał Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus za książkę Mała zagłada.

W filmie

W 2018 roku reżyserka Natalia Koryncka-Gruz stworzyła film dokumentalny inspirowany książką Anny Janko pt. Mała Zagłada. Produkcja ta porusza niezwykle ważny temat pokoleniowego dziedziczenia traumy związanej z wojnami. W centrum opowieści znajduje się historia rodzinna, która sięga czasów II wojny światowej oraz okupacji hitlerowskiej w Polsce.

Film przybliża widzom dramatyczne wydarzenia związane z Aktion Zamość, gdzie niemieckie wojska dokonały brutalnych zbrodni na ludności wsi Sochy. W trakcie tej operacji zamordowano wielu ludzi, w tym rodziców 9-letniej Teresy Ferenc, która była matką Anny Janko. Reżyserka z niezwykłą wrażliwością ukazuje, jak te tragiczne wydarzenia wpłynęły na późniejsze pokolenia.

Warto dodać, że film zdobył główne nagrody na międzynarodowych festiwalach, co potwierdza jego znaczenie i wpływ w świecie sztuki filmowej oraz dokumentalnej.

---

Oceń: Anna Janko

---