Boguszowice Stare

Dzielnice

Boguszowice Stare, znane również jako Boguschowitz w języku niemieckim i Bohušovice w czeskim, jest interesującą dzielnicą Rybnika, która usytuowana jest w południowej części tej miejscowości.

W latach 1945–1954, Boguszowice Stare pełniły funkcję siedziby gminy o tej samej nazwie, co świadczy o ich znaczeniu w regionie w tamtym okresie.

Następnie, w latach 1954–1975, obszar ten stał się częścią nowo utworzonego miasta Boguszowice, co przyczyniło się do dalszego rozwoju tej dzielnicy.

Historia

Nazwa tej miejscowości wywodzi się od imienia jej przypuszczalnego założyciela, Bogusza. Pierwsze wzmianki na temat Boguszowic datują się na XIII wiek, kiedy to miejscowość powstała na prawie polskim. Jednakże, dokumentacja z XVII wieku wskazuje na przekształcenie wsi w osadę na prawie niemieckim. Boguszowice były miejscem siedziby parafii, która przynależała do archiprezbiteratu żorskiego. Już na początku XIV wieku znajdował się tu kościół.

W 1345 roku mieszkańcy Boguszowic stali się świadkami dramatycznych wydarzeń, gdy Kazimierz Wielki toczył bój z Janem Luksemburskim. W XV wieku w okolicy pojawili się husyci, natomiast podczas wojny trzydziestoletniej tereny te były teatrem działań wojsk Mansfelda. Od XVI wieku Boguszowice weszły w skład państwa rybnickiego. Do roku 1725 połowa miejscowości, w tym folwark, pozostawała w rękach klasztoru cysterskiego z Rud. W latach 1725–1788 Boguszowice znajdowały się w rękach hrabiów węgierskich, a po 1788 roku stały się własnością króla pruskiego. W 1818 roku miejscowość została włączona w nowo powstały powiat rybnicki.

Wieś, ze względu na kiepskie gleby, nie rozwijała się dynamicznie, pozostając małą i ubogą osadą. W końcu XVI wieku liczyła jedynie 14 chłopów, a na początku XVII wieku ich liczba wzrosła do 20, natomiast w 1791 roku istniały 26 gospodarstwa chłopskie. Na początku istnienia wsi funkcjonował sołtys, co dało początek nazwie części dzielnicy: Sołtystwo. W jednak dokumentach z początku XVII wieku sołtys nie został już odnotowany. W miejscowości działały także młyn oraz karczma. Chłopi zobowiązani byli do świadczeń na rzecz pana, głównie w formie pańszczyzny, z której wykupili się w latach 1822–1834. Mieli również obowiązki wobec proboszcza, takie jak dziesięcina, meszne i ofertoria, z których również się wykupili w 1871 roku. W latach 1847–1848, wielu biedniejszych mieszkańców osady padło ofiarą tyfusu głodowego, w tym także ich proboszcz, Markefka.

Na życie mieszkańców wpływał folwark, który do 1788 roku pozostawał w rękach Wengerskich, a później należał do fiskusa państwowego aż do 1834 roku, kiedy to przeszedł w ręce prywatnych właścicieli. W 1888 roku folwark stał się własnością księcia von Donnersmarcka, który w 1916 roku uruchomił w lesie Judasza kopalnię, znaną pod różnymi nazwami, takimi jak: Feldmarschall Blücherschächte, Szyby Blüchera, Szyby Jankowice i Kopalnia Jankowice. Zabudowania folwarczne zostały przekształcone na mieszkania dla robotników.

Rozwój Boguszowic od początku XX wieku

Rozwój Boguszowic nastąpił dzięki rozkwitowi przemysłu hutniczego i górniczego. W 1906 roku miejscowość liczyła 1028 mieszkańców, a liczba ta rosła, osiągając 2502 w 1930 roku, a 2750 w 1937 roku. Po II wojnie światowej, w 1945 roku, liczba mieszkańców wyniosła 2404, a w 1975 roku, po połączeniu z Kłokocinem oraz Gotartowicami, przekroczyła 19 tysięcy. Administracyjnie, Boguszowice były gminą wiejską, a folwark do 1924 roku stanowił odrębny obszar dworski. Od 1 stycznia 1946 do 1950 roku Boguszowice były siedzibą gminy zbiorczej. W 1954 roku nadano im status Osiedla, a w 1962 roku miejscowość zyskała prawa miejskie. Ostatecznie w 1975 roku Boguszowice stały się częścią miasta Rybnika, zyskując status dzielnicy.

Historia boguszowickich kościołów i parafii

Pod koniec XIII wieku w Boguszowicach wzniesiono drewniany kościół, który według dokumentów wizytacyjnych był ozdobną budowlą z dzwonnicą i dwoma dzwonami, otoczoną gankiem. Kościół był poświęcony św. Wawrzyńcowi oraz św. Marcinowi. W 1688 roku jego stan określano jako zniszczony z powodu zmurszałych fundamentów. W 1717 roku zbudowano nową drewnianą świątynię. Natomiast w 1935 roku, dzięki staraniom ówczesnego proboszcza, ks. Karola Długaja, wybudowano nową neobarokową kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa. Stary kościół przeniesiono w 1975 roku do Ligockiej Kuźni.

Edukacja

Historia edukacji w Boguszowicach ma swoje korzenie sięgające aż 1652 roku, kiedy to po raz pierwszy wzmiankowano o lokalnej szkole. Warto zauważyć, że nauczyciele pełnili jednocześnie funkcję organistów.

W początkowym okresie zajęcia prowadzone były w języku polskim, a od 1872 roku wprowadzono naukę w języku niemieckim. Edukacja odbywała się w prostym budynku znanym jako organistówka. Dopiero w 1914 roku wzniesiono nowy obiekt szkolny, który obecnie pełni funkcję przedszkola. Kolejny krok milowy w rozwoju edukacji miał miejsce w 1937 roku, kiedy otwarto nowoczesną wówczas szkołę.

Po zakończeniu II wojny światowej postawiono na dalszy rozwój infrastruktury edukacyjnej. Wzniesiono dwie szkoły podstawowe, które obecnie funkcjonują jako SP nr 18 oraz Gimnazjum nr 5. Dodatkowo, powstały trzy przedszkola. Aby zaspokoić potrzeby w zakresie kształcenia kadr dla rozwijającej się branży górniczej, w 1945 roku uruchomiono szkołę dokształcającą – przekształconą później w zasadniczą szkołę górniczą, dla której w 1951 roku wzniesiono nowy budynek.

Po transformacjach ustrojowych, które miały miejsce po roku 1989, szkoła górnicza zaprzestała działalności. Jak wykazały dane z 2007 roku, w dawnej siedzibie szkoły mieści się obecnie Liceum Ogólnokształcące nr VI oraz Technikum nr 5.

W miarę rozwoju osiedli, w 1997 roku oddano do użytku nowoczesny budynek szkolny, który w początkowym okresie był siedzibą Szkoły Podstawowej nr 36 oraz Gimnazjum nr 7. Gimnazjum to, w dniu 7 marca 2007 roku, zyskało imię wybitnego poety – Czesława Miłosza.

Zgodnie z uchwałą Miejskiej Rady Narodowej w Rybniku, przyszłościowy model edukacji w Boguszowicach zakłada: 4 przedszkola, 1 zespół szkolno-przedszkolny oraz 2 szkoły podstawowe.

W 1997 roku oddano również do użytku nowoczesny obiekt dla Szkoły Podstawowej nr 36, która została zlikwidowana w 2000 roku. Budynek przeszedł pod zarząd Gimnazjum nr 7. Od 2002 roku przy tej szkole funkcjonuje nowoczesna sala gimnastyczna, której budowa pochłonęła 3 miliony złotych. W kolejnych latach, po likwidacji gimnazjów, szkoła powróciła do swojego statusu jako Szkoła Podstawowa nr 36. W 2016 roku oddano do użytku nowy budynek przedszkola nr 50.

Inwestycje budowlane

W roku 1922 zakończono budowę drogi łączącej Boguszowice z Ligotą, co znacząco poprawiło komunikację w regionie. Kolejne inwestycje drogowe miały miejsce w latach trzydziestych – w 1937 roku stworzone zostały połączenia z kopalnią „Szyby Jankowice”, a rok później drogę do Gotartowic.

W 1946 roku utwardzono drogę prowadzącą do Świerklan, a w latach sześćdziesiątych XX wieku zrealizowano modernizację trasy do Kłokocina. Po II wojnie światowej przeprowadzono dalszą modernizację infrastruktury drogowej poprzez nałożenie nawierzchni asfaltowej, co przyczyniło się do poprawy jakości podróżowania.

W kwestii infrastruktury energetycznej, wieś została zelektryfikowana już w 1929 roku, co z kolei umożliwiło rozwój lokalnych działalności. Po wojnie zrealizowano również inwestycje w sieci wodociągowe oraz zainstalowano gaz przewodowy w niektórych częściach dzielnicy.

W wyniku dynamicznego rozwoju, wiele starych budynków zostało rozebranych lub poddanych modernizacji. W tym samym czasie powstały nowe osiedla, w tym osiedle domków jednorodzinnych oraz Osiedle Północ, potocznie nazywane Manhattanem. W międzyczasie w północno-zachodniej części dzielnicy stworzono wysypisko śmieci, co stanowiło kolejny krok w rozwoju tej społeczności.

Znane nazwiska wójtów, naczelników i przewodniczących Boguszowic

W bogatej historii Boguszowic Starych można odnaleźć wiele znakomitych osobistości, które pełniły funkcje wójtów, naczelników oraz przewodniczących. Do tych najbardziej znaczących należą:

  • Walentyn Kula,
  • Bartek Kula,
  • Jan Kula,
  • Franciszek Oleś,
  • Antoni Garbocz,
  • Franciszek Rojek,
  • Franciszek Konik,
  • Adolf Buchalik,
  • Konstanty Rojek,
  • Józef Śmieja,
  • Franciszek Węgrzyk,
  • Franciszek Kula,
  • Fryderyk (Walenty) Garbocz,
  • Paweł Grzesica,
  • Władysław Kuczera,
  • Józef Tralewski,
  • Teofil Szejna.

Po roku 1975 na czołowych stanowiskach w zarządzie dzielnicy znaleźli się:

  • Paweł Grzesica,
  • Eugeniusz Żak,
  • Jan Mura.

Sport

W Boguszowicach Starych działa Klub Sportowy Górnik Boguszowice, który zyskał renomę dzięki swoim dotychczasowym występom w IV lidze.

Przypisy

  1. Kula Mieczysław: Boguszowice. Czerwionka-Leszczyny: Agencja Reklamowo-Wydawnicza "Vectra", 2008, ISBN 978-83-60891-02-5.
  2. Dziechciarz Renata: Parafia Boguszowice koło Rybnika w średniowieczu, [w:] Ojczyzna wielka i mała pod red. Idziego Panica. Cieszyn: Polskie Tow. Historyczne, Oddział w Cieszynie, 1996, s. 241. ISBN 83-901963-7-9.
  3. Nowack A.: Geschichte der Landpfarreien des Archipresbyterats Sohrau OS. Groß Strehlitz: 1912.
  4. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 03.06.2017 r.]

Oceń: Boguszowice Stare

★★★★★
Średnia ocena:4.46 Liczba ocen:9