Niewiadom

Dzielnice

Niewiadom, znany również jako Niewiadům w gwarze śląskiej oraz Niewiadom w niemieckim, położony jest w urokliwej okolicy Rybnika w południowo-zachodniej Polsce. Jest to dzielnica, która graniczy z Rydułtowami oraz Radlinem, co czyni ją miejscem o bogatej historii i różnorodnym dziedzictwie kulturowym.

W skład Niewiadomia wchodzą dwie historyczne wsie oraz jeden obszar dworski:

  • wieś Niewiadom Dolny, znana w niemieckim jako Nieder-Niewiadom (1908–1922 Nieder-Birkenau) – była to samodzielna gmina aż do 1929 roku, po czym włączono ją do Niewiadomia Górnego,
  • obszar dworski Niewiadom Dolny, również określany jako Nieder-Niewiadom (1908–1922 Birkenau) – funkcjonował jako samodzielna jednostka do 1924 roku, następnie stał się częścią gmin Niewiadom Dolny i Górny,
  • wieś Niewiadom Górny, znana w niemieckim jako Ober-Niewiadom (1916–1922 i 1939–1945 Lentzberg; 1931–1939 Niewiadom) – pozostawała samodzielną gminą do 1945 roku, po czym została włączona do gminy Niedobczyce.

Warto dodać, że cały obszar Niewiadomia, wraz z Niedobczycami, został włączony do miasta Rybnika 27 maja 1975 roku, co znacząco wpłynęło na rozwój tej części regionu. Z tego powodu, Niewiadom stanowi fascynujący przykład na zachowanie historycznych tradycji w ramach nowoczesnego miasta.

Nazwa

Według niemieckiego językoznawcy Heinricha Adamy’ego, geneza nazwy tej miejscowości wywodzi się od polskiego terminu odnoszącego się do braku wiedzy, czyli niewiedzy. W jego publikacji dotyczącej nazw miejscowych na Śląsku, która ukazała się w 1888 roku we Wrocławiu, Adamy wskazuje, że najstarszą zarejestrowaną nazwą dotyczącą tej miejscowości jest Niewiadom, interpretując ją jako „Unbekannter Ort”, co w tłumaczeniu na język polski oznacza „Nieznana, niewiadoma miejscowość”.

W topograficznym opisie Górnego Śląska z 1865 roku odnotowano dwie miejscowości noszące tę samą nazwę: Ober-Niewiadom oraz Nieder-Niewiadom.

Sukcesywnie, 11 sierpnia 1931 roku zmieniono nazwę gminy z Niewiadom-Górny na po prostu Niewiadom.

Co ciekawe, Górny Niewiadom często określany jest jako „Hoyma” lub „Ignacy”, co nawiązuje do nazw kopalni w tym rejonie. Natomiast Dolny Niewiadom powszechnie znany jest jako Buzowice i stanowi najdalej na zachód wysuniętą część Rybnika.

Historia

W przeszłości Niewiadom, znany wówczas jako „Noviedomie”, wyłaniał się w kontekście bogatej historii sięgającej pierwszej połowy XIV wieku. W tamtym okresie wsie na ogół były własnością rycerską, a majątek nieustannie zmieniał swoich właścicieli. Jednym z nich był rycerz Wacław Kropacz z Niewiadomia ((czes.) Václav Kropáč z Nevědomí), który uczestniczył w kampanii węgiersko-śląskiej przeciwko Wacławowi III Rybnickiemu. Na mocy pokoju ziemskiego z 6 czerwca 1473 roku, rycerz ten uzyskał posiadłość Rybnika.

Ród Kropaczów sprawował władzę nad zamkiem w Iwanowicach w latach 1503–1536, reprezentowany przez takich przedstawicieli jak Jindřich Kropáč, Albert Kropáč oraz Bohuš Kropáč. Nie można również zapomnieć o Janie Kropaczu, który pełnił funkcję pana na Hranicach w latach 1533–1572.

W 1792 roku na granicy Niewiadomia i Radlina uruchomiono jedną z pierwszych kopalni węgla kamiennego na Śląsku, znaną jako „Hoym” (późniejsze „Ignacy”). Wydobycie w tej kopalni trwało aż do 1995 roku. W latach 1859–1919 funkcjonowała tu także kopalnia „Szczęście Beaty”. W wyniku przemian administracyjnych, 1 sierpnia 1924 roku obszar dworski Niewiadom Dolny został włączony do gminy Niewiadom Dolny.

Rok 1929 przyniósł kolejne zmiany, kiedy to gmina Niewiadom Dolny połączona została z gminą Niewiadom Górny. W 1931 roku dokonano oficjalnej zmiany nazwy gminy na Niewiadom. Z kolei 1 grudnia 1945 roku Niewiadom utracił status gminy jednostkowej, przyłączając się do gminy Niedobczyce, której status został jeszcze bardziej zredukowany, gdy 5 października 1954 roku przekształcono ją w gromadę Niedobczyce. Niedługo potem, 13 listopada 1954 roku Niewiadom oraz Popielów, stały się częścią miasta Niedobczyce, co miało miejsce w związku z nadaniem gromadzie statusu miasta.

Ostatecznie, 27 maja 1975 roku miasto Niedobczyce, w skład którego wszedł Niewiadom, zostało włączone do Rybnika.

Zabytki

W Niewiadomie znajdują się następujące niezwykle interesujące obiekty:

Warto również zaznaczyć, że Niewiadom jest częścią Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.

Oceń: Niewiadom

★★★★★
Średnia ocena:4.84 Liczba ocen:8